บทที่ 1 ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม

- สิ่งมีชีวิต (organism) หมายถึง สิ่งที่ต้องใช้พลังงานในการดำรงชีวิต
- ประชากร (population) หมายถึง สิ่งมีชีวิตทั้งหมดที่เป็นชนิดเดียวกัน อาศัยอยู่ในแหล่งที่อยู่เดียวกัน ณ ช่วงเวลาเดียวกัน
- กลุ่มสิ่งมีชีวิต (community) หมายถึง สิ่งมีชีวิตมากกว่าหนึ่งชนิดอาศัยอยู่ร่วมกันเป็นกลุ่ม โดยสิ่งมีชีวิตนั้น ๆ มีความสัมพันธ์ดันโดยตรงหรือ โดยทางอ้อม
- ระบบนิเวศ (ecosystem) หมายถึง ความสัมพันธ์ระหว่างกลุ่มมีชีวิตกับสภาพแวดล้อมทางกายภาพที่กลุ่มสิ่งมีชีวิตเหล่านี้อาศัยอยู่
- ไบโอสเฟียร์ (biosphere) หมายถึง ระบบนิเวศหลาย ๆ ระบบนิเวศมารวมกัน
- ไบโอม (biomes) หมายถึง ระบบนิเวศใด ๆ ก็ตามที่มีองค์ประกอบของปัจจัยทางกายภาพ เช่น อุณหภูมิและความชื้น และ ปัจจัยทางชีวภาพ เช่น พืชและสัตว์ที่คล้ายคลึงกันกระจายกันอยู่ในเขตภูมิศาสตร์ต่าง ๆ
- ผู้ผลิต (producer) หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่สร้างอาหารได้เองตามธรรมชาติ โดยการสังเคราะห์ด้วยแสง เช่น พืช สาหร่ายสีเขียว แบคทีเรีย เป็นต้น
- ผู้บริโภค (consumer) หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่สร้างอาหารเองไม่ได้ เช่น ช้าง ม้า วัว ฯลฯ
- ผู้ย่อยสลาย (decomposer) หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่สร้างอาหารเองไม่ได้ ดำรงชีวิตโดยการหลั่งเอนไซม์ออกมาย่อยสลายซากพืช ซากสัตว์ เช่น เห็ด รา แบคทีเรีย จุลินทรีย์ เป็นต้น
- Autotroph หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่มีการสร้างอาหารเองได้ โดยสร้างอาหารขึนเองจากอนินทรียสาร เช่น พืช สิ่งมีชีวิตอื่น ๆ ที่ผลิตอาหารโดยการสังเคราะห์ด้วยแสง
- Heterotroph หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่สร้างอาหารขึ้นมาใช้เองไม่ได้ จึงต้องการอาหารจากพวก autotroph เช่น สัตว์ทุกชนิด เห็ด รา แบคทีเรีย เป็นต้น
- Saprotroph หมายถึง ผู้ย่อยสลายซาก ทำหน้าที่ย่อยสลายซากสิ่งมีชีวิตที่ตายแล้วหรือ เน่าเปื่อยผุพังแล้ว เช่น แบคทีเรีย เห็ด รา เป็นต้น
- Herbivore หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่กินพืชเป็นอาหาร จัดเป็นผู้บริโภคอันดับที่ 1 หรือผู้บริโภคปฐมภูมิ เช่น วัว กระต่าย หนอน ตั๊กแตน ฯลฯ
- Canivore หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่กินสัตว์เป็นอาหาร
- Omnivore หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่กินทั้งพืชและสัตว์เป็นอาหาร เช่น มนุยษ์ ไก่ เป็น ฯลฯ
- Scavenger หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่กินซากพืช ซากสัตว์ที่เน่าเปื่อยผุพังเป็นอาหาร เช่น นกแร้ง ไส้เดือนดิน ฯลฯ
- Detritivore หมายถึง สัตว์ที่บริโภคซากต่าง ๆ เช่น ไส้เดือน ปลาไหล เป็นต้น
- Top carnivore หมายถึง ผู้บริโภคอันดับสูงสุด
- Saprophytic food chain หมายถึง โซ่อาหารที่มีการกินเป็นไปตามลำดับขั้นตอนของห่วงโซ่อาหาร
- Detritus food chain หมายถึง ห่วงโซ่อาหารของการสลายอินทรียวัตถุ
- Saprophytic food web หมายถึง สายใยอาหารแซโพรไฟติก เป็นอีกชื่อหนึ่งของ สายใยอาหารดีไทรพัส เริ่มต้นด้วยผู้ย่อยสลายอินทรียสาร
- Detritus food web หมายถึง สายใยอาหารที่เริ่มต้นด้วยผู้ย่อยสลายอินทรียสาร
- Pyramid of numbers หมายถึง พีระมิดแสดงจำนวนสิ่งมีชีวิต แสดงจำนวนสิ่งมีชีวิตเป็นหน่วยตัวต่อพื้นที่
- Pyramid of biomass หมายถึง พีระมิดมวลชีวภาพ เป็นพีระมิดแสดงมวลชีวภาพของสิ่งมีชีวิตโดยใช้น้ำหนักแห้ง น้ำหนักสด หรือจำนวนแคลอรีของสิ่งมีชีวิต ต่อหน่วยพื้นที่หรือปริมาตร
- Pyramid of energy หมายถึง พีระมิดพลังงาน เป็นพีระมิดแสดงพลังงานหรืออัตราการผลิตของแต่ละลำดับขั้นการถ่ายทอด
- Law of ten หมายถึง "กฎ 10 เปอร์เซนต์" คือพลังงานศักย์ที่สะสมไว้ในรูปเนื้อเยื่อของผู้บริโภคของแต่ละลำดับขั้น จะน้อยกว่าพลังงานศักย์ที่สะสมในเนื้อเยื่อของผู้บริโภคลำดับขั้นที่ต่ำกว่าประมาณ 10 เท่า
- Primary succession หมายถึง การเปลี่ยนแปลงแทนที่ขั้นปฐมภูมิ เป็นการเปลี่ยนแปลงแทนที่ของสิ่งมีชีวิตเข้าไปอยู่ในบริเวณที่ไม่เคยมีสิ่งมีชีวิตอาศัยอยู่ก่อน
- Secondary succession หมายถึง การเปลี่ยนแปลงแทนที่ขั้นทุติยภูมิ เป็นการเปลี่ยนแปลงแทนที่สิ่งมีชีวิตเข้าไปแทนที่ในบริเวณที่เคยมีสิ่งมีชีวิตอาศัยอยู่ก่อน
- Climax community หมายถึง สังคมสิ่งมีชีวิตขั้นสูง คือ สภาพของสิ่งมีชีวิตที่อยู่ร่วมกันในภาวะค่อนข้างสมดุลในระยะเวลายืนนาน เช่น มนุษย์